Einstein’ın tahtı sallantıda
‘Event Horizon Telescope’ projesinde çalışan astronomlar artık rahat bir nefes alabilirler. Nihayet 4 Nisan’dan bu yana geçen 5 uykusuz gecenin ardından Sagittarius A* ‘yı gözlemlemeyi başardılar. Diğer bir deyişle ekip bir kara-deliğin ilk resmini çekmiş olabilir. Kötü hava koşullarından ya da sistemle ilgili sorunlardan ötürü gözlemlerine ara vermek zorunda kaldıkları geceler olmuştu fakat en sonunda 11 Nisan’da, saat 11:22 AM (ET)’de başarıya ulaştılar.
‘Event Horizon Telescope’ dünya çapındaki güçlü radyo gözlemcilerinden oluşan bir düzenek. Bu düzenekler birbirleriyle bağlandıklarında 6.200 mil (yaklaşık 10.000 Km) çapında bir gezegen büyüklüğünde sanal bir teleskopa dönüşüyorlar. Bilim adamları bu güçlü radyo teleskoplarını gök yüzündeki iki küçük noktaya yönlendiriyorlar: Bunlardan biri galaksimizin merkezinde bulunan süper yoğunluklu kara deliği olan Sagittarius A* ‘ya diğeri ise yakınımızda bulunan M87 isimli galaksinin merkezindeki kara deliğe.
[irp posts=”11103″ name=”NASA Güneşten teleskop yapmayı tasarlıyor”]
Hollanda, Nijmegen’de bulunan Radboud Üniversitesi’nden ekip üyesi Heino Falcke “Her ne kadar ilk resimler henüz berbat ve soluk görünseler de, Einstein’ın yerçekimi teorisinin bazı temel öngörülerini bir kara deliğin olağanüstü koşullarında ilk kez test etmemize imkan verebilirler” dedi. “Çekilen resim, kara delikleri efsanevi bir nesne olmaktan üzerinde çalışma yapabileceğimiz somut bir şey haline dönüştürecek.”
Ekip önümüzdeki ayları geçtiğimiz birkaç gün içerisinde edinmiş olduğu verileri toplamak yerine, çekmiş oldukları resmin gerçekten de bir kara deliğe ait olup olmadığını anlamaya çalışmakla geçirecek. Gözleme katılan sekiz gözlem evinin her biri 1.024 adet sabit sürücüye bölünmüş, 500TB’lık veriler üretmiş. Verilerin elde edildiği konumlar, lokal değerlendirme yapacak donanıma sahip olmadığı için jetler aracılığı ile Massachusetts’te bulunan MIT Haystack Gözlemevi ve Bonn,Almanya’da bulunan Max Planck Enstitüsü’ne gönderilecek. Her iki gözlemevinde de yoğun miktardaki verileri çözümleyecek süper bilgisayarların olduğu laboratuarlar bulunuyor. Fakat yine de sonuçları görmemiz için 2018 yılını beklemek durumunda kalabiliriz, zira Güney Kutbu’ndaki sabit sürücüler Ekim sonuna kadar alınamazlar.
Meyve vermeyecek bir çalışma için oldukça büyük bir çalışma fakat, ekip yine de ümitvar. Bu, Güney Kutbu teleskobunun ve Atacama Büyük Milimetre/Submilimetre Dizgisi’nin (Şili’de bulunan 66 adet radyo çanağı) kara delikleri gözlemlemek üzere kullanıldıkları ilk sefer. Sadece Atacama düzeneğin gücünü 10 kat arttırıyor. Güç, teleskobun çok uzaklarda olan şeyleri gözlemleyebilmesi için ihtiyaç duyduğu yegane şeydir.
Peki, ne tip bir resim göreceğinizi umuyorsunuz? Belki de yukarıda görülen renkli sanatsal çalışma gibi bir şey değildir. Resim, Einstein’ın genel rölativite teorisine dayalı olarak, kara çemberi çevreleyen diskin içerisinde bulunan gaz ve tozun yaydığı ışık hüzmesini gösteriyor olmalı. Eğer farklı bir şey gösteriyorsa, dünya çapındaki milyonlarca bilim adamının gelecekte çok ama çok meşgul olacaklarına eminiz.
